Właściwie każdy właściciel nieruchomości, który ma zamiar usunąć rosnące na niej drzewo musi załatwić cały szereg formalności, bez których wycinka jest po prostu nielegalna – a tym samym zagrożona sankcją. Warto także pamiętać, że samo złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa nie oznacza, iż tego rodzaju decyzja faktycznie zostanie wydana. Należy także podkreślić, że w postępowaniu zainicjowanym przedmiotowym wnioskiem organ bada przede wszystkim, czy drzewo mające być wycięte nie zalicza się do gatunków chronionych, co niejako z góry wyklucza jego usunięcie. Ponadto ustawa o ochronie przyrody daje możliwość zobowiązania właściciela nieruchomości do wykonania tzw. nasadzeń zastępczych, których celem jest uzupełnienie ubytku spowodowanego wycinką drzewa. W każdym razie samowola w tym względzie może spowodować naprawdę poważne konsekwencje – zgodnie z prawem organy gminy wymierzają za bezprawne usunięcie drzewa karę administracyjną wynoszącą dwukrotność opłaty, jaką należy wnieść za legalną wycinkę.
Opłatę tę ustala się mnożąc obwód pnia drzewa przez stawkę, której wysokość jest uzależniona od rodzaju lub gatunku drzewa (jednak nigdy nie więcej, niż 500 złotych). Natomiast w przypadku, w którym organ stwierdzi, że doszło do wycinki drzewa bez wymaganego zezwolenia ma obowiązek wymierzenia kary. Stąd też tego rodzaju decyzje nie mają charakteru uznaniowego – stwierdzenie naruszenia prawa w omawianym tu obszarze skutkuje praktycznie automatycznym naliczeniem kary. Tezę tę potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 stycznia 2012 roku, sygn. akt II OSK 2052/10, podnosząc jednocześnie, że jedynym sposobem „uwolnienia się” od obowiązku opłacenia kary za wycinkę drzewa jest wykazanie, iż w danym przypadku restrykcje ustawy o ochronie przyrody nie miały zastosowania. Stąd w grę wchodzi tu np. wycinka niewielkiego drzewa (w zależności od gatunku nie przekraczającego wysokości od 50 do 80 cm), przeprowadzona w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania rolniczego bądź też rosnących na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych i wyciętych na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej.