• Jednym z zasadniczych źródeł kryzysu zamówień publicznych jest ich zbyt niskie, nieodpowiadające realiom rynkowym, finansowanie
• Dobrym sposobem rozwiązania tego problemu jest pakietowanie inwestycji publicznych – a więc przeznaczenie do wspólnego wykonania kilku drobnych zadań
• Pakietowanie można efektywnie połączyć z partnerstwem publiczno-prywatnym, dzięki czemu możliwe staje się znaczące podniesienie zainteresowania inwestycją potencjalnych wykonawców.
Co raz więcej wskazuje na to, że pewne negatywne trendy w obszarze zamówień publicznych zaczynają przekształcać się w kryzys. Z pewnością można by wskazać wiele różnych źródeł takiego stanu rzeczy, a wśród najpoważniejszych na pewno należy wyliczyć zbyt niskie finansowanie przedsięwzięć publicznych – wielu przedsiębiorcom po prostu nie opłaca się starać o wykonawstwo zamówień publicznych. Niestety często także na etapie wykonawstwa bezpieczniejsze z ekonomicznego punktu widzenia jest zerwanie kontraktu i zapłata kar umownych, a nie kontynuowanie jego realizacji. W tej perspektywie właściwie nie ma wątpliwości, że finansowanie inwestycji w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego jest dużo bezpieczniejszym rozwiązaniem zarówno dla sektora publicznego, jak i prywatnego. Stąd jednym z rozwiązań kryzysu zamówień publicznych jest szerokie wykorzystanie formuły PPP, zwłaszcza w połączeniu z pakietowaniem inwestycji. Badania i doświadczenia pokazują, że tego rodzaju kompilacja świetnie odpowiada na bolączki wszystkich zainteresowanych zamówieniami publicznymi.
PPP: drobne inwestycje lepiej połączyć
Mówiąc najprościej pakietowanie inwestycji polega na łączeniu kilku przedsięwzięć do wspólnej realizacji. Pakietowanie można także z powodzeniem zastosować do inwestycji realizowanych w formule partnerstwa publiczno-prywatnego, dzięki czemu jednostki publiczne – zwłaszcza samorządy – zyskują możliwość połączenia kilku inwestycji do wspólnego wykonania, a tym samym poszukiwania partnera prywatnego będącego w stanie wykonać duże zamówienie. Paradoksalnie w wielu przypadkach może okazać się to prostsze, niż podejmowanie prób realizacji stosunkowo drobnych przedsięwzięć oddzielnie. Wynika to z wielu czynników – jednym z nich są problemy związane z zapewnieniem odpowiedniego finansowania przedsięwzięcia. W ostatnim czasie, w tradycyjnych zamówieniach publicznych, co raz częściej pojawia się problem zbyt niskiego wynagrodzenia oferowanego wykonawcom, przez co przedsiębiorcy po prostu nie są zainteresowani podejmowaniem tego typu zleceń. Kwestię tę jasno potwierdzają statystyki, ilustrujące trwały spadek ilości ofert składanych w konkursach publicznych.
Tymczasem w ramach pakietowania inwestycji kilka jednostek publicznych wspólnie podejmuje realizacje danego zadania, wyłaniając w tym celu jednego wykonawcę. W Polsce – także w obszarze inwestycji realizowanych w ramach PPP – najczęściej tego rodzaju rozwiązanie wykorzystują samorządy, przeważnie sąsiadujące ze sobą. Praktyczne zastosowanie pakietowania jest bardzo proste. Kilka – dajmy na to – samorządów podpisuje wspólne porozumienie np. na termomodernizację budynków użyteczności publicznej, czy remont lokalny dróg, a następnie udziela na tego rodzaju inwestycję jednego zamówienia publicznego. Dzięki temu zamawiający dzielą między sobą koszty, a jednocześnie mogą wzajemnie podzielić się swoim doświadczeniem. Przedsiębiorcy zaś zyskują do realizacji poważne – a tym samym sporo warte – zadanie.
Przykłady zrealizowanych w Polsce inwestycji w ramach PPP pokazują, że połączenie kilku inwestycji do wspólnego wykonawstwa może zachęć przedsiębiorców do partnerstwa. Wynika to przede wszystko z faktu, że w przypadku niewielkich inwestycji potencjalni partnerzy prywatni najczęściej nie dostrzegają – i słusznie – perspektyw biznesowych. Jednak sprawa wygląda zupełnie inaczej, gdy partner publiczny zaoferuje cały pakiet drobnych inwestycji, o globalnie dużej wartości. Wówczas otwierają się zupełnie inne perspektywy, a tym samym wzrasta atrakcyjność zadania przewidzianego do realizacji w ramach formuły partnerstwa publiczno-prywatnego.
„Pakietowa” inwestycja PPP krok po kroku
Pakietowanie inwestycji w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego wymaga przede wszystkim ścisłej współpracy przyszłych partnerów prywatnych. Jest to jeden z podstawowych warunków powodzenia przedsięwzięcia. W ramach przygotowań należy najpierw przeprowadzić stosowne analizy, badające opłacalność połączenia inwestycji do wspólnej realizacji. W przypadku ich pozytywnego wyniku zainteresowane podmioty – przykładowo jednostki samorządu terytorialnego – powinny podpisać stosowną umowę o współdziałaniu. W jej treści należy wskazać, jakie inwestycje zostaną objęte pakietowaniem. Następnie potencjalni partnerzy publiczni powinni przystąpić do procedury wyboru partnera prywatnego.
Etap ten najczęściej odbywa się w ramach unormowań Prawa zamówień publicznych. Jednak za nim zostanie formalnie zainicjowany konkurs, zamawiający muszą przeprowadzić dokładne analizy, mające na celu wybór najoptymalniejszej formuły współpracy w przedsiębiorcą w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. W tym obszarze należy rozważyć przede wszystkim modele finansowania inwestycji, planowany podział ryzyk pomiędzy partnerem publicznym a prywatnym, czy zestawienie opłacalności wykorzystania formuły PPP i tradycyjnych zamówień publicznych. Dopiero w kolejnym kroku można przejść do zainicjowania właściwiej procedury wyboru partnera prywatnego.
Najczęściej rekomendowaną procedurą dla wyboru partnera prywatnego jest dialog konkurencyjny, który rozpoczyna się ogłoszeniem o zamówieniu. Następnie zamawiający prowadzi dialog z przedsiębiorcami, którzy skutecznie zgłosili swój akces, po czym zaprasza do składania ofert jedynie wybranych wykonawców. Dzięki takiemu rozwiązaniu zamawiający ma szanse dobrze rozpoznać rynek, a jednocześnie dowiedzieć się – porównując propozycje składane przez różnych przedsiębiorców – jakie są techniczne możliwości oraz koszty wykonania określonego zamówienia. Jest to niezwykle istotne zwłaszcza w przypadku realizacji inwestycji w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, gdzie jednym z głównych celów partnera publicznego jest pozyskanie odpowiedniego know-how, a jednocześnie wypracowanie odpowiednich zasada współpracy. Właściwie nie można tego efektywnie dokonać inaczej, niż w ramach właśnie dialogu konkurencyjnego.
Rzeczywiście rząd, w ramach prowadzonej od kilku lat intensywnej polityki popularyzacji PPP, zachęca – zwłaszcza stosunkowo niewielkie jednostki samorządu terytorialnego – do pakietowania inwestycji i wykonywania ich w formule PPP. Niestety ciągle trudno podać różne przykłady tego zakończonych tego typu zadań, jednak niektóre doświadczenia – np. gminy Krapkowice i jej gmin partnerskich – jasno dowodzą, że „spakietowane” zadania cieszą się dużo większym zainteresowaniem inwestorów. To zaś jest jeden z najlepszych prognostyków sukcesu skutecznego realizowania zadań publicznych.