- Gminy zamiast poszukiwać co raz to nowych źródeł finansowania swoich zadań, powinny sięgać po zasoby i doświadczenie przedsiębiorców
- Umożliwia to formuła partnerstwa publiczno-prytwanego, pozwalająca na niezwykle efektywne i tanie realizowanie zadań publicznych, przy jednoczesnym braku zwiększania poziomu zadłużenia jednostek samorządu
- Partnerstwo publiczno-prywatne to także dobry sposób na podjęcie działań rewitalizacyjnych – jednak bez względu na charakter lub cel inwestycji, gmina musi zadbać przede wszystkim o właściwe przygotowanie projektu, w tym wybór partnera prywatnego
Zadania nakładane na jednostki samorządu terytorialnego przy jednoczesnej pogłębiającej się niewydolności systemu ich finansowania powoduje, że co raz więcej gmin, powiatów i województw samorządowych ma problemy z bieżącym funkcjonowaniem oraz inwestowaniem w rozwój szeroko pojętej infrastruktury publicznej. Problemów tych nie rozwiązują także różnego rodzaju systemy finansowania zewnętrznego (np. unijnego), gdyż niejednokrotnie samo wniesienie wkładu własnego przekracza możliwości ekonomiczne samorządu. Ponadto lokalne władze co raz częściej napotykają trudności z prawidłową eksploatacją zrealizowanych inwestycji, wynikające chociażby z nieposiadania odpowiedniego doświadczenia w użytkowaniu obiektów rekreacyjnych, czy infrastrukturalnych. Wydaje się, że w ramach tradycyjnego systemu zamówień publicznych problemy te są nierozwiązywalne – jednak można im kompleksowo zaradzić poprzez wykorzystanie partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP).
Możliwości wykorzystania partnerstwa publiczno-prywatnego w gminach
Właściwie nie ma takiego zadania publicznego, którego gmina nie mogłaby realizować w ramach formuły PPP. Budowa i eksploatacja dróg, mostów, szpitali, żłóbków, czy szkół, a także rewitalizacja zabytków to tylko najpopularniejsze obszary wykorzystania PPP w gminie. Korzyści płynące z partnerstwa są obopólne i dotyczą zarówno podmiotów publicznych, jak i ich prywatnych partnerów. Sektor publiczny – w tym oczywiście jednostki samorządu terytorialnego – zyskują dogodne źródło finansowania, a przede wszystkim know-how posiadany przez przedsiębiorcę doświadczonego w budowie i użytkowaniu danej infrastruktury, np. basenu. Realizacja tego typu inwestycji własnymi zasobami samorządu – nawet w połączeniu z pomocą zewnętrzną – bardzo często napotyka na trudne do przezwyciężenia przeszkody, związane m.in. z brakiem koniecznego doświadczenia biznesowego. Stąd niezbędne zasoby można stosunkowo łatwo pozyskać sięgając po metody współpracy z prywatnym przedsiębiorcą, który realizując daną inwestycję i wiedząc, że będzie nią zarządzał (a więc także czerpał zyski) przez pewien okres czasu, dołoży wszelkich starań, aby swoje zadanie wypełnić jak najlepiej.
Powyższe cechy najlepiej świadczą o przydatności partnerstwa publiczno-prywatnego w gminach. Poza tym formuła ta jest niezwykle elastyczna, gdyż umożliwia partnerom właściwie swobodny podział zadań i ryzyk zarówno w zakresie realizacji danej inwestycji, jak i jej eksploatowania. Stąd gmina np. za cenę przekazania gruntu i zobowiązanie się do pomocy przy zapewnieniu legalności prowadzonych prac, może zyskać halę sportową, która po upływie okresu jej użytkowania przez partnera prywatnego przejdzie na jej własność. Oczywiście w umowie partnerstwa można (a nawet należy) zastrzec na jakich zasadach partner prywatny będzie zobowiązany do udostępniania przykładowej hali mieszkańcom gminy, tak aby zapewnić jak najlepszy sposób realizacji zadań publicznych.
W tym miejscu warto wskazać na jeszcze dwie korzyści płynące z wykorzystania partnerstwa publiczno-prywatnego w gminie. Biorąc pod uwagę przykłady krajów, w których formuła ta jest właściwie powszechnie stosowana, np. Wielką Brytanię, wyraźnie widać, że w zadania publiczne realizowane w ramach partnerstwa charakteryzują się dużo wyższą jakością, niż te wykonywane w tradycyjny sposób. To z kolei przekłada się na poziom zadowolenia ludności – co oczywiście z punktu widzenia władz jest niezwykle istotną okolicznością. Ponadto korzystanie z PPP pozwala zredukować poziom zadłużenia samorządu przy jednoczesnym utrzymaniu wskaźnika inwestycji. Możliwe to jest przede wszystkim poprzez wspomnianą już elastyczność w kształtowaniu relacji pomiędzy partnerami oraz korzystane rozwiązania z zakresu zaliczania zobowiązań z umów PPP do długu publicznego.
PPP a rewitalizacja
W związku z natężeniem w ostatnich latach zjawisk niekorzystnie wpływających na kondycję polskich samorządów – zwłaszcza gmin – wiele z nich staje przed koniecznością inicjowania rożnego rodzaju działań rewitalizacyjnych, zwłaszcza w zakresie aktywizacji miejscowej ludności poprzez stworzenie atrakcyjnych miejsc pracy, czy podjęcie różnego rodzaju inwestycji mających na celu poprawę jakości infrastruktury technicznej. Partnerstwo publiczno-prywatne w rewitalizacji pozwala przede wszystkim na szybkie podjęcie odpowiednich działań „naprawczych” oraz zapewnienie ich wysokiej efektywności. Jednak należy pamiętać, że sukces rewitalizacji w ramach PPP zależy od dwóch czynników: prawidłowej diagnozy problemów lokalnej społeczności oraz właściwego wyboru partnera prywatnego. Obydwie z tych czynności wymagają sporego wysiłku, a niejednokrotnie także sięgnięcia po specjalistyczne doradztwo.
Najważniejszy jest właściwy wybór partnera prywatnego
Oczywiście ciężar właściwego przygotowania do realizacji partnerstwa publiczno-prywatnego spoczywa na podmiotach publicznych – to one muszę przede wszystkim ocenić, czy realizacja danej inwestycji jest opłacalna w formule PPP. Problemy w tym zakresie mogą pojawić się zwłaszcza w małych samorządach, chociażby ze względu na brak doświadczenia, czy trudności w skorzystaniu z profesjonalnego doradztwa. Realizując PPP w gminach – a także w jakkolwiek innych podmiotach publicznych – trzeba pamiętać przede wszystkim o wyborze odpowiedniego partnera prywatnego. Najczęściej w tym celu stosuje się Prawo zamówień publicznych, co oznacza, że zamawiający już w specyfikacji istotnych warunków zamówienia musi ściśle określić wszystkie – istotne z punktu widzenia planowanych prac – kryteria wyboru oferty. Jednocześnie warto dokładnie przemyśleć sam tryb wyboru partnera, który może przebiegać w ramach każdej z procedur przewidzianych w Prawie zamówień publicznych.