- Nowelizacją ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym z lipca 2018 roku prawodawca wprowadził szereg ciekawych rozwiązań, których podstawowym celem jest popularyzacja PPP
- Rzeczywiście formuła ta stanowi niezwykle obiecujące rozwiązanie zarówno dla sektora publicznego – a zwłaszcza korzystających z jego usług – jak prywatnych przedsiębiorców
- Niestety w Polsce wieloletnia współpraca podmiotów publicznych z prywatnymi ciągle wzbudza szereg uprzedzeń, na których cierpi przede wszystkim jakość świadczenia usług publicznych. Przezwyciężenie tych uwarunkowań jest konieczne dla rozwoju PPP.
Podejmowane ostatnim czasy z coraz większą intensywnością przez rząd inicjatywy służące popularyzacji partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) najczęściej przebiegają dwutorowo – poprzez wprowadzenie ułatwiających realizację PPP regulacji prawnych oraz ułatwienie dostępu do specjalistycznej wiedzy (zwłaszcza prawniczej) potrzebnej do skutecznego podejmowania tego typu projektów. Kluczowe w tych obszarach wydarzenia miały miejsce w 2018 roku, kiedy uchwalono i wprowadzono w życie ostatnią dużą nowelizację ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym. W istocie dobre zrozumienie aktualnej sytuacji rynku PPP nie jest możliwe bez znajomości treści noweli, która w zasadniczy sposób zmieniła polski model partnerstwa.
Jasno określone cele zmian ustawy o PPP
W uzasadnieniu do wskazanej powyżej noweli rząd – będący jej projektodawcą – jasno wskazał, że jej celem jest poprawa otoczenia prawnego partnerstwa publiczno-prywatnego poprzez wprowadzenie unormowań pozwalających na efektywną realizację PPP. Zarówno z tego uzasadnienia, jak i szeregu innych dokumentów rządowych jasno wynika, że podstawowym celem zmian jest doprowadzenie do sytuacji, w której partnerstwo publiczno-prawne stanie się jeżeli nie główną, to przynajmniej bardzo istotną metodą realizacji różnego rodzaju zadań publicznych. W tym zaś obszarze mieszczą się zarówno inwestycje infrastrukturalne, jak i wypełnienie tak ważnych dla ludności zadań państwa i samorządu w sferze edukacji, czy służby zdrowia.
Bez ryzyka błędu można stwierdzić, że wskazane tu działania rządu są związane z co raz większymi problemami – dotykającymi zwłaszcza jednostki samorządu terytorialnego – w zakresie pozyskania finansowania na działania publiczne. Rzeczywiście programy rządowe, czy środki unijne przeważnie nie wystarczają na efektywne realizowanie zadań publicznych, gdyż wiele jednostek nie stać nawet na pokrycie stosunkowo niewielkiego wkładu własnego. Stąd też sięgnięcie po zasoby przedsiębiorców – zarówno w zakresie finansowania, jak i pozyskania know-how potrzebnego do realizacji i zarządzania danym przedsięwzięciem – wydaje się niezwykle ciekawą alternatywą dla tradycyjnego wydawania środków publicznych w trybach przewidzianych przez Prawo zamówień publicznych.
W każdym razie przepisy regulujące PPP w obowiązującym brzmieniu przewidują – w zakresie ułatwień w korzystaniu z tej formuły – przede wszystkim nowe rozwiązania dotyczące procedury wyboru partnera prywatnego, realizacji partnerstwa w formie spółki, czy też zadań nałożonych na rząd w zakresie popularyzacji PPP oraz pomocy jednostkom publicznych w jego przeprowadzaniu.
Współpraca sektora publicznego z prywatnym jest opłacalna dla obydwu stron
Nowelizując ustawę o partnerstwie publiczno-prywatnym prawodawca każdemu z tych zagadnień poświęcił szereg szczegółowych rozwiązań. W pierwszym zakresie należy wskazać, że ustawodawca nie stworzył specjalnej procedury wyboru partnera prywatnego, odsyłając w tym zakresie – w zależności od okoliczności – do Prawa zamówień publicznych bądź ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi. Stąd też do zakresu planowanych do realizacji w ramach PPP prac należy odpowiednio dobrać procedurę wyboru partnera prywatnego, pamiętając, że od podjętych na tym etapie decyzji może zależeć powodzenia całego przedsięwzięcia. W związku z tym właściwy konkurs musi zostać przygotowany w sposób ściśle odpowiadający celom założonym przez partnera publicznego. Dlatego warto, aby już na tym etapie skorzystać z pomocy prawnika doświadczonego w tematyce partnerstwa publiczno-prywatnego.
W ramach omawianej tu nowelizacji ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym ustawodawca wprowadził wręcz rewolucyjne zmiany w obszarze realizacji samego partnerstwa. Przede wszystkim należy wskazać na możliwość utworzenia przez parterów specjalnej spółki powołanej tylko i wyłącznie do wykonania umowy partnerstwa. Co więcej, aktualnie obowiązujące unormowania zezwalają także na nabycie przez prywatnego przedsiębiorcę udziałów w istniejącej już spółce partnera publicznego. Każde z tych rozwiązań bardzo dobrze zabezpiecza interesy stron umowy, które mogą odseparować partnerstwo od swojej bieżącej działalności. Jednocześnie zarówno utworzenie nowej spółki, jak i nabycie udziałów w spółce publicznej mają charakter czasowy – w pierwszym przypadku korporacja ulega rozwiązaniu w chwili sfinalizowania umowy, w drugim zaś w tym samym momencie udziały powracają do publicznego właściciela spółki. Ponadto na mocy omawianej nowelizacji jednostki publiczne zyskały prawo dotowania – na cele związane z realizacją partnerstwa – swoich partnerów. To z kolei stanowi istotnych wyjątek od zakazu przekazywania środków publicznych na cele typowo biznesowe.
Warto także zasygnalizować szereg nowych zadań, jakie przedmiotowa nowela ustawy o PPP nałożyła na ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego (obecnie jest nim Minister Inwestycji i Rozwoju). Przede wszystkim ma on obowiązek opiniowania – na wniosek zainteresowanego podmiotu publicznego – czy realizacja danego zadania w formie partnerstwa jest zasadna. To z kolei pozwala uzyskać pewność – nie raz bardzo potrzebną zwłaszcza samorządom, które nie mają doświadczenia w partnerstwie – że obrany kierunek realizacji zadania publicznego jest słuszny.