- Od czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej różnego rodzaju dotacje z Brukseli są podstawą dla realizacji wielu projektów infrastrukturalnych w naszym kraju
- Niestety wszystko wskazuje na to, że w najbliższych latach poziom finansowania unijnego spadnie, co oznacza, że podmioty publiczne już teraz powinny zacząć poszukiwanie alternatywny dla środków wspólnotowych
- Z pewnością jedną z nich jest partnerstwo publiczno-prywatne, które przy szerokich możliwościach wykorzystania potencjału przedsiębiorców, pozwala także na skorzystanie z finansowania unijnego
Większość jednostek państwowych i samorządowych jest mocno związanych przy realizacji różnego rodzaju przedsięwzięć publicznych z finansowaniem unijnym. Rzeczywiście w bieżącej perspektywie środki płynące z Brukseli stały się głównym motorem napędowym przede wszystkim dla inwestycji infrastrukturalnych. Niestety mało kto pamięta, że korzystanie z dotacji unijnych wiąże się także z niekorzystnymi zjawiskami. Do najpowszechniejszych należy zaliczyć nieraz bardzo poważne zadłużanie się jednostek publicznych – zwłaszcza samorządu terytorialnego – w celu pokrycia tzw. wkładu własnego. Z tych względów niekiedy partnerstwo publiczno-prywatne bywa przedstawiane, jako alternatywa dla środków unijnych. Rzeczywiście w istocie szereg inwestycji można dużo efektywnej zrealizować w formule partnerstwa, co nie wyklucza korzystania z finansowania zewnętrznego, np. unijnego. Co prawda przeprowadzenie takiego przedsięwzięcia w modelu hybrydowym PPP jest nieco trudniejsze, ale pozwala na połączenie różnych źródeł finansowania danej inwestycji – a tym samym na zwiększenie szans powodzenia w jej realizacji.
Projekty hybrydowe w formule partnerstwa publiczno-prywatnego
Mówiąc najprościej za projekt hybrydowy uznaje się inwestycję realizowaną w formule partnerstwa publiczno-prywatnego przy jednoczesnym wykorzystaniu środków unijnych. Oczywiście takie połączenie wymaga przeprowadzenia wielu modyfikacji w porównaniu z typowym wykorzystaniem formuły partnerstwa. Przede wszystkim model hybrydowy PPP może zostać wykorzystany jedynie do realizacji projektów infrastrukturalnych, w których partner prywatny pobiera wynagrodzenie od swojego publicznego kontrahenta.
Jednocześnie należy pamiętać, że projekt hybrydowy PPP podlega jednocześnie reżimowi ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz zasadom pozyskiwania i wydatkowania Funduszy Europejskich. Z tego też względu przy planowaniu i realizacji inwestycji w tego rodzaju formule należy wziąć pod uwagę specyficzne zagrożenia, takie jak: ryzyko poziomu dofinansowania, a nawet jego zwrotu, bądź konieczności przeprowadzenia poważnych zmian w projekcie. Jednocześnie podmiot publiczny może podjąć decyzję o skorzystaniu z modelu hybrydowego partnerstwa dopiero po przeprowadzeniu oceny efektywności oraz uznaniu w jego wyniku, że rozwiązanie to niesienie ze sobą więcej korzyści, niż realizacja danej inwestycji jedynie w modelu PPP bądź tylko po skorzystaniu z pomocy unijnej.
W jaki sposób skorzystać z modelu hybrydowego?
Zastanawiając się nad wykorzystaniem modelu hybrydowego PPP w pierwszej kolejności należy pamiętać, że o w jego ramach o dofinansowanie unijne można ubiegać się zarówno przed, jak i po wyborze partnera prywatnego. W pierwszym przypadku wnioskodawcą może być jedynie podmiot publiczny, w drugim zaś nie ma przeszkód, aby o środki unijne ubiegał się także podmiot prywatny. Jednak w sytuacji, gdy o finansowanie unijne wnioskuje podmiot publiczny, natomiast jego beneficjentem ma być partner prywatny, do czasu zawarcia umowy PPP środki wspólnotowe udzielane są warunkowo. Jeżeli takiej umowy nie uda się podpisać, podmiot publiczny może skorzystać z finansowania unijnego w sposób tradycyjny.
W praktyce projekty hybrydowe w partnerstwie publiczno-prywatnym realizuje się na kilka sposobów. W pierwszym z nich partner prywatny zajmuje się zarówno budową, eksploatacją, jak i utrzymaniem infrastruktury. Jednak wszelkie nakłady inwestycyjne ponosi podmiot publiczny, który też korzysta z finansowania unijnego. Możliwe jest także zastosowanie rozwiązania polegającego na zawarciu dwóch odrębnych umów: tradycyjnej dotyczącej realizacji prac budowlanych oraz partnerstwa w zakresie eksploatacji wzniesionej infrastruktury. Nie ma przeszkód, aby stroną tych umów był ten sam podmiot prywatny, ale z unijnego dofinansowania korzysta się wyłącznie co do nakładów na realizację projektu.
Wśród korzystających z modelu hybrydowego PPP spotyka się także rozwiązanie polegające na równoległym budowaniu dwóch uzupełniających się części danego projektu infrastrukturalnego. W takich sytuacjach najczęściej jedna jest cześć realizowana na podstawie kontraktu budowlanego, druga zaś w formule PPP – obejmującej eksploatację całości infrastruktury. Wówczas ze środków unijnych można skorzystać tylko na pierwszą część, a wszelkie nakłady są ponoszone przez podmiot publiczny. Nie ma także przeszkód, aby jedną umową partnerstwa objąć całość inwestycji, przy założeniu, że to partner prywatny skorzysta z funduszy unijnych.
Oczywiście wybór każdego z powyżej wskazanych rozwiązań jest podyktowany przede wszystkim wynikami oceny efektywności. Jednak zawsze decydując się na realizację projektu hybrydowego w formule partnerstwa publiczno-prywatnego należy pamiętać, że powodzenie PPP w modelu hybrydowym w przeważającej mierze zależy od prawidłowego przygotowania procesu wyłonienia partnera prywatnego i skorelowania z nim zasad korzystania ze środków unijnych. Zaniedbania i błędy w tym obszarze mogą skutkować koniecznością zwrotu dotacji, a tym samym poważnym zagrożeniem dla całej inwestycji.