- We wrześniu ubiegłego roku weszła w życie jedna z najistotniejszych nowelizacji ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym, wprowadzająca do tej formuły szereg nowych rozwiązań
- Do najważniejszych należy zaliczyć umożliwienie uzyskania opinii co do zasadności projektu PPP oraz nowe formy współpracy pomiędzy partnerami w ramach spółek – w tym istniejących już spółek komunalnych
- Obecnie można stwierdzić, że szereg prawnych barier blokujących rozwój partnerstwa zostało usuniętych – stąd należy skupić się na promocji tego sposobu realizacji zadań publicznych
W połowie lipca br. Rząd powołał swojego pełnomocnika do spraw partnerstwa publiczno-prywatnego. Jego zadaniem będzie przede wszystkim popularyzowanie instytucji PPP oraz proponowanie zmian legislacyjnych mających służyć rozwojowi tej bardzo ciekawej formuły realizacji zadań publicznych. W tym kontekście warto przypomnieć, że niedługo minie rok od wejścia w życie ostatniej dużej noweli ustawy o PPP, która wprowadziła szereg naprawdę ciekawych rozwiązań. Co prawda trudno uznać, że ostatni rok przyniósł w obszarze popularności współpracy sektora publicznego z prywatnym w ramach partnerstwa jakieś zasadnicze zmiany. Jednak z pewnością partnerstwo publiczno-prywatne cieszy się co raz większym zainteresowaniem, zwłaszcza ze strony sektora publicznego poszukującego nowych możliwości finansowania niezbędnych inwestycji. Jak więc obecnie przedstawiają się najważniejsze przepisy regulujące PPP?
Podmioty publiczne poszukują pomocy
Analitycy zajmujący się zagadnieniami związanymi z partnerstwem publiczno-prywatnym wskazują na szereg okoliczności utrudniających jego rozwój na terenie Polski. Należy podkreślić, że w wielu krajach Europy Zachodniej, np. w Wielkiej Brytanii PPP jest wręcz na co dzień wykorzystywanym sposobem realizacji zadań publicznych, niezwykle pozytywnie wpływającym na ich jakość. W przypadku Polski za powody odmiennego stanu rzeczy najczęściej wymienia się uprzedzenia, które ciągle w wielu osobach pełniących funkcje publiczne budzi wieloletnia współpraca z sektorem prywatnym. Stąd zarówno organy państwowe, jak i samorządowe najczęściej poszukują tradycyjnych źródeł finansowania swoich inwestycji i realizują je w trybie Prawa zamówień publicznych.
To zaś generuje szereg problemów – począwszy od trudności w pozyskaniu funduszy, a skończywszy na komplikacjach na etapie eksploatacji. Tymczasem w ramach PPP rozwiązanie tych kłopotów może stać się zadaniem partnera prywatnego. Stąd ustawodawca nowelizując w zeszłym roku ustawę o partnerstwie publiczno-prywatnym wyszedł z założenia, że w Polsce istnieje pilna konieczność upowszechnienia tej formuły. W tym celu stworzył kilka mechanizmów pomocy dla tych przedstawicieli sektora publicznego, którzy chcieliby z niej skorzystać, jednak nie posiadają w tym obszarze koniecznego doświadczenia.
W tej grupie warto wskazać przede wszystkim na możliwość uzyskania opinii Ministra Inwestycji i Rozwoju w sprawie zasadności realizacji danej inwestycji w ramach PPP oraz poprawności przygotowanej dokumentacji. Aby skorzystać z tego rozwiązania podmiot publiczny musi złożyć stosowny wniosek wraz z przygotowanymi przez siebie analizami. Wydanie opinii przez Ministra jest obligatoryjne, a jej przemyślenie pozwala zarówno poprawić ewentualne błędy w dokumentacji, jak i nabrać odpowiedniego doświadczenia. Jednocześnie pozytywny wynik opinii stanowi ważny argument wobec ewentualnych oponentów skorzystania z partnerstwa. Warto ponadto zasygnalizować, że w przypadku inwestycji dofinansowywanych przez państwo na poziomie powyżej 300 000 000 PLN uzyskanie niewiążącej opinii Ministra jest obligatoryjne.
Współpraca w ramach spółki – także komunalnej
Zeszłoroczna nowelizacja ustawy o PPP wprowadziła także nowe rozwiązanie w zakresie form współpracy pomiędzy partnerami. Otóż w obowiązującym stanie prawnym partnerzy w celu realizacji łączącej ich umowy mogą zawiązać – także na czas oznaczony – jedynie spółkę kapitałową. Ustawodawca wprowadzając taką zmianę, a jednocześnie wykluczając możliwość powoływania w celu realizacji projektu PPP innych typów korporacji, podniósł, że jedynie spółki kapitałowe w pełni odpowiadają skomplikowanym relacjom łączącym partnera publicznego z prywatnym.
Niezwykle istotną zmianą było wprowadzenie możliwości przystąpienia partnera prywatnego do istniejącej już spółki partnera publicznego. W praktyce oznacza to nabycie udziałów lub akcji spółki komunalnej, co przede wszystkim pozwala zaoszczędzić czas i środki, a jednocześnie dobrze wykorzystać istniejące już zasoby. Warto nadmienić, że co do zasady po wykonaniu umowy parter prywatny jest zobligowany do przekazania swoich udziałów z powrotem podmiotowi publicznemu.
Przed rokiem ustawodawca znacząco rozszerzył parterom publicznym możliwość dotowania prowadzenia inwestycji w ramach PPP. Obecnie organy publiczne mogą przekazywać swoim parterom prywatnym dotacje celowe na dofinansowanie kosztów inwestycji związanej z wypełnianiem zadań publicznych. Jest to istotny wyjątek od generalnego zakazu subwencjonowania przez państwo przedsiębiorców, jednak należy pamiętać, że w żadnym wypadku nie oznacza on wyłączenia stosowania regulacji dotyczących pomocy publicznej.
Na zakończenie warto zastanowić się, czy obecnie istnieje potrzeba uchwalenia nowej ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym. Wydaje się, że nie – aktualnie usunięto z obrotu główne (aczkolwiek nie wszystkie) bariery hamujące rozwój PPP. Stąd obecnie głównym zadaniem – zwłaszcza dla nowego pełnomocnika – jest popularyzacja tej formuły.